چاه نیمه

چاه نیمه                              بازگشت به صفحه اصلی

تاریخچـه :

عملیات طرح در سال 1370 و با واگذاری ایستگاه تحقیقات اداره منابع طبیعی زابل و در سطح حدود 100 هکتار به دانشگاه، آغاز گردید. پس از آن در دو مرحله و باتوجه و همیاری ویژه مسئولان وقت وزارت کشاورزی ، به ویژه جناب آقای دکتر کلانتری و با واگذاری زمین های باقیمانده به دانشگاه ، وسعت مجتمع به بیش از 5000 هکتار توسعه یافت. به یقین ساکنان منطقه و کسانی که در گذشته های نه چندان دور از زمین های مورد نظر بازدید داشته اند ، خواهند گفت که دشت زهک ( محل کنونی مجتمع ) به دلیل خشکی و وزش طوفان های شدید صرفاً به عنوان محلی برای عبور و مرور کاروان های قاچاق و توسط افراد خاطی مورد استفاده قرار می گرفته است. حجم اقدامات به عمل آمده و سیر تحولات مجموعه به قدری وسیع و سریع می باشد که ثبت تحولات آن از عهده نگارش خارج می باشد. مسلماً پیشرفت سریع طرحها و توسعه روزافزون مجتمع در شرایط سخت اقلیمی زابل و فقر امکانات و منابع مالی ، بدون برخورداری از مدیرانی علاقمند ، متخصص و آینده نگر که با از خودگذشتگی ، تلاش های شبانه روزی و تحمل سختی های فراوان ، کارهای بی نظیر و اعجاب انگیز را انجام داده اند ، میسر نبوده و نخواهد بود. البته قابل ذکر است که نقش برخی از کارکنان مجتمع نیز به نوبه خویش کمتر از مدیران نبوده که این نیز خود جای تقدیر و تشکر فراوان دارد. برای آشنایی بیشتر خوانندگان لیست اسامی مسئولان و مدیرانی که در پیشبرد اهداف مجتمع مذکور مؤثر واقع گردیده اند ، در جدول شماره (1) ارائه گردیده است.

اهداف و ضرورت های تأسیس مجتمع چاه نیمه دانشگاه :

باتوجه به تأکیدات مقام معظم رهبری ، هیأت دولت و مجلس شورای اسلامی بر متمرکز نمودن فعالیت های رشد و توسعه اقتصادی به سمت عدالت اجتماعی و کاهش فاصله میان درآمدهای طبقات و رفع محرومیت از قشر کم درآمد و همچنین اهتمام به توسعه و عمران روستاها ، توجه به معیشت روستائیان و باتوجه به شرایط ویژه منطقه سیستان از نظر همجواری با کشورهای افغانستان و پاکستان و همچنین ضعف شرایط تولیدی و اقتصادی منطقه و کمبود فرصت های شغلی در بخشهای مختلف کشاورزی ، صنعتی و... ، دانشگاه زابل بنا براساس رسالت الهی خویش و وجود بستر مناسب و منحصر بفرد در مقایسه با سایر دانشگاههای کشور و به تأیید بسیاری از بزرگان و مسئولان بلندپایه نظام ، در حرکتی بی نظیر اقدام به تأسیس مجتمع عظیم آموزشی ، تحقیقاتی و فرهنگی - تفریحی بقیه ا...الاعظم (عج) واقع در حاشیه دریاچه های طبیعی چاه نیمه زابل به وسعت بیش از 5000 هکتار نموده که از نظر وسعت و ویژگیهای زیست محیطی و توسعه ای نه تنها در جنوب شرق بلکه در کل کشور نیز کم نظیر می باشد. باتوجه به گستردگی جنبه های اثربخشی مجتمع ، در این قسمت تنها برخی از مهمترین دلایل ، ضرورت ها ، اهداف و منافع تأسیس آن بصورت کلی بیان شده است : 1- تغییر الگوی کشت منطقه با اجرای پروژه های آبیاری قطره ای و کشت های گلخانه ای و به منظور مقابله با اثرات خشکسالی و استفاده صحیح از منابع آب و خاک ( این طرح از طرف سازمان جهاد کشاورزی مورد استقبال قرار گرفته ، بطوریکه در اولین اقدام جهت اشتغال چند صد نفر از دانش آموختگان رشته های کشاورزی به آنها زمین و وام لازم اختصاص یافته است ). 2- فراهم کردن زمینه لازم برای ایجاد تعاونی های تولیدی دانشجویی به منظور ایجاد اشتغال و افزایش مهارتهای کاربردی آنان در راستای ایجاد اعتماد به نفس و تشویق سرمایه گذاری در امور تولیدی کشاورزی و پس از فراغت از تحصیل. 3- فراهم کردن زمینه اشتغال دانشجویان در حین تحصیل و تقویت فرهنگ کار و تولید در بین دانشجویان. 4- توجه به توسعه متکی بر منابع داخلی ، فراهم ساختن خودکفایی در جهت تولید کالاهای اساسی به وسیله افزایش تولیدات داخلی و توسعه فعالیت های اشتغالزا بخصوص در بخش های کشاورزی ، صنایع تبدیلی و همچنین حفاظت محیط زیست و احیاء منابع طبیعی. 5- بکارگیری دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی در امر انتقال فنّاوری و تحقیقات کاربردی و همچنین گسترش شهرک های علمی - تحقیقاتی منطقه ای در جهت تمرکز منابع و امکانات تحقیقاتی منطقه ای در کشور به عنوان بخشی از سیاستهای اجرایی در بخش علوم ، تحقیقات و فنّاوری. 6- ضرورت توجه بیشتر به محرومیت زدایی استان پهناور سیستان و بلوچستان که به دلیل محرومیت شدید مردم استان به ویژه روستائیان ( بالغ بر 50% جمعیت استان را تشکیل می دهند ) و همچنین برخوردار نمودن مردم از خدمات و فرصتهای برتر و بهتر اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی. 7- افزایش امید به زندگی و تقویت انگیزه های سازندگی و سرمایه گذاری در منطقه از طریق حفظ مجموعه موردنظر به عنوان سمبل امید ، انگیزه ، شادابی و رویه مشارکت دولت و ملّت. 8- استفاده مناسب از امکانات و پتانسیل های کشاورزی استان سیستان و بلوچستان که به علت برخورداری از اقلیم های متفاوت گرمسیری ، نیمه گرمسیری ، نیمه سردسیری ، سردسیری و توانایی عرضه محصولات کشاورزی از قبیل موز ، انبه، خربزه درختی ، گیاهان دارویی ، گل ، گیاهان زینتی و همچنین تولید محصولات خارج از فصل ، به هندوستان کوچک معروف می باشد. استقرار بیش از 70% سطح زیر کشت استان در منطقه شمالی استان یعنی سیستان ، درحالیکه زیرکشت موجود تنها کمتر از 50% اراضی قابل کشت دشت سیستان را تشکیل می دهد. 9- فراهم بودن زمینه لازم برای انجام تحقیقات مشترک با مراکز تحقیقاتی و پژوهشی داخل و خارج از کشور و همچنین دستگاههای اجرایی منطقه بطوریکه تاکنون تفاهم نامه هایی با سازمانهای مختلف از قبیل حفاظت محیط زیست کشور ، پژوهشگاه مواد و انرژی ، سازمان میراث فرهنگی کشور ، سازمان عمران سیستان ، سازمان جنگلها و مراتع کشور و ... به امضاء رسیده است. 10- محدودیت تنوع منابع تولید در منطقه سیستان به خصوص در بخش کشاورزی ، بطوریکه با بروز هرگونه مشکلی در امر تولید و درنتیجه درآمد روستائیان ، کل حیات خانوار تهدید می گردد ( مهاجرت وسیع مردم منطقه در خشکسالی های سالهای 1327 ، 1349 و خشکسالی اخیر دلیل واضح این ادعا است. لازم به ذکر است براساس آمارهای منتشره، درحال حاضر جمعیت زیادی از سیستانیهای مهاجر در استان خراسان ، گرگان و مازندران سکنی گزیده اند که این امر، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی زیانباری را هم برای مهاجرین و هم برای مردم مناطق مذکور به دنبال داشته است ). 11- ضرورت های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی حفظ و ماندگاری مردم مرزدار و سربدار سیستان در نقطه صفر مرزی کشور که اکنون باتوجه به مسائل موجود در کشورهای همسایه و کانون بحران های منطقه ای ، به تعبیر یکی از مسئولان محترم نظام به عنوان پیشانی جمهوری اسلامی ، شدیداً مورد تهدید می باشد. 12- برخورداری منطقه سیستان از پتانسیلهای بالقوه تولیدی و منحصر بفرد درزمینه کشاورزی ، دامپروری ، شیلات ، آبزیان و... ( به عنوان مثال نژاد گاو سیستانی که در واحدهای دامپروری منطقه به عنوان محور اصلی فعالیت روستائیان فراوان یافت می شود ، از بهترین نژادهای گوشتی جهان و با ویژگیهای برتر انحصاری می باشد که درحال حاضر بسیاری از کشتارگاهها و پرواربندیهای بزرگ کشور از همین دام تغذیه می شوند ). 13- وجود بستر مناسب و منحصربفرد در مقایسه با سایر دانشگاههای کشور در مزرعه 5000 هکتاری پژوهشکده کشاروزی زابل برای انجام فعالیت های تحقیقاتی و گذراندن فرصت های مطالعاتی اعضاء هیأت علمی دانشگاه های داخل و حتی خارج از کشور که در بازدید جناب آقای دکتر معین وزیر سابق وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در جریان سفر افتتاحیه دانشگاه زابل نیز موردتأیید و تأکید قرارگرفته است. 14- موقعیت ویژه پژوهشکده مورد نظر ، از نظر استقرار در حاشیه شاخه اصلی ورودی رودخانه هیرمند به داخل خاک ایران و همچنین مخازن عظیم آب چاه نیمه های زابل با حجم نهایی بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون مترمکعب آب. 15- وجود دانشکده های کشاورزی ، منابع طبیعی ، علوم ، آموزشکده دامپزشکی و... با اعضاء هیأت علمی کافی و مجرب و همچنین امکانات بسیار خوب آزمایشگاهی و تحقیقاتی پیشرفته و حتی در برخی موارد کمیاب از قبیل اطاقک رشد و تجهیزات لازم برای تحقیقات کشت بافت و بیوتکنولوژی و همچنین دستگاههای پیشرفته تحقیقاتی برای انجام تحقیقات بیولوژی مولکولی در علوم دامی که برای انجام رساله های کارشناسی ارشد ، دکتری و همچنین تحقیقات پیشرفته مورد نیاز است. 16- همجواری اردوگاه فرهنگی - تفریحی بقیه ا...الاعظم (عج) دانشگاه با مزرعه پژوهشی پژوهشکده که علاوه بر ارائه خدمات فرهنگی به اقشار مختلف جامعه زمینه انتقال فناوری بدست آمده را به عنو ان یکی از رسالت های مهم دانشگاهها به دانشجویان ، محققان، دانش آموزان ، کشاورزان ، جوانان و اقشار مختلف جامعه فراهم نموده است. 17- براساس مطالعات و نظرات کارشناسی محققین ژاپنی و طراحان چاه نیمه ، به منظور کمک به حفظ ، نگهداری و جلوگیری از آلودگی، پرشدن و شور شدن آب چاه نیمه که ناشی از فرسایش بادی و انتقال ذرات خاک و شوره سطح اراضی اطراف خواهد بود ، دستگاههای مسئول بایستی تا شعاع 3 کیلومتر در ساحل چاه نیمه اقدام به کاشت درخت و ایجاد فضای سبز نمایند که اقدامات بعمل آمده توسط دانشگاه در مجموعه چاه نیمه ( از قبیل جلوگیری از فرسایش خاک و پرشدن مخازن چاه نیمه ، ایجاد محیط زیست لازم برای حضور پرندگان کمیاب و نادر مهاجر به منطقه ، ایجاد چشم اندازهای طبیعی مناسب ، فراهم کردن زمینه لازم جهت بهره برداری از پتانسیل اقتصادی منابع آب چاه نیمه و محیط اطراف آن ، تغییر و پیشرفت سطح فرهنگ و زندگی عموم مردم منطقه که نمی توان برای آن معادل ریالی محاسبه کرد) از مهمترین منافع زیست محیطی این طرح عظیم است. 18- برقراری زمینه های اشتغال ( درحال حاضر روزانه قریب 250 نفر از ساکنین روستاهای مرزی منطقه که هیچگونه فرصت شغلی دیگری برای آنان وجود ندارد در آن مجموعه مشغول بکار بوده و در مجموع هزاران نفر از همین راه ارتزاق می نمایند. بطور مسلم هیچ کارخانه یا مرکز تولیدی دیگری را در منطقه نمی توان یافت که از چنین ظرفیت اشتغال زایی بالایی برخوردار باشد ). 19- توجه کافی و استفاده مناسب از امکانات ارزشمند زیست محیطی مجموعه ( امکانات مجموعه به حدی است که سازمان حفاظت محیط زیست در سالیان قبل و به ریاست آقای دکتر منافی ، اولین موافقت نامه ایجاد باغ وحش تحقیقاتی را با دانشگاه زابل به امضاء رساندکه سرکار خانم ابتکار نیز در ادامه کار ایشان و پس از بازدید از باغ وحش و موزه تاریخ طبیعی ، بر استمرار و گسترش این روند همکاری، تأکید نموند ). 20- ایجاد بستر مناسب برای حضور محققین داخلی و خارجی و همچنین دانشجویان علاقمند و محقق سراسر کشور برای بازدید و جمع آوری اطلاعات لازم و انجام تحقیقات مورد نظر ( به عنوان نمونه می توان از سفر محققین دانشگاههای آمریکا ، ژاپن ، انگلستان , فرانسه ، پاکستان و ... نام برد ). 21- برنامه ریزی جهت تأمین بخش قابل توجهی از اعتبارات مورد نیاز برنامه های توسعه دانشگاه (درصورت تکمیل طرحهای نیمه تمام و تحقق اهداف و برنامه های اجرایی ، پژوهشکده می تواند یکی از مهمترین اقلام منفعت دانشگاه در آینده محسوب گردد ). 22- با توجه به وجود جمعیت زیاد روستاهای سیستان که عمدتاً به کشاورزی اشتغال دارند خشکسالیهای به وجود آمده باعث ایجاد اثرات نامطلوب اجتماعی - اقتصادی و ... در زندگی روزمره آنان شده است که از این اثرات می توان به افزایش بیکاری در میان ساکنان روستاهای سیستان اشاره نمود و این امر مسئولان دانشگاه را با عنایت به مسئولیت خطیر دانشگاهها در قرن 21 برآن داشته است تا با اجراء طرحهای کم هزینه و اشتغال زا زمینه بهره برداری بهینه از منابع خدادادی منطقه و افزایش اشتغال و درآمد روستائیان را فراهم آورد.

برگرفته از سایت www.zabol.ac.ir
                                                                 بازگشت به صفحه اصلی